Milas'ta yaşayan bir mucize: 3200 yaşında meyve veriyor çocuk okutuyor

Zamanın Tanığı: Milas’taki 3200 Yıllık Ata Ağaç
Milas’ın Kazıklı Mahallesi’nde bulunan Ata Ağaç, sadece bir zeytin ağacı değil, Anadolu’nun binlerce yıllık tarım, kültür ve doğa tarihinin canlı bir belgesi. Yaklaşık 3200 yıllık ömrüyle, hem bilimsel olarak tescillenmiş bir anıt ağaç hem de Milas’ın zeytin yetiştiriciliği geleneğinin yaşayan bir temsilcisi konumunda. Avrupa Konseyi tarafından “Zeytin Ağacı Kültür Rotası”na dahil edilmesi, onun uluslararası çapta da kabul gören bir değer taşıdığını gözler önüne seriyor. Ata Ağaç’tan elde edilen yüksek polifenol içerikli zeytinyağının eğitim için kullanılması, ağacın yalnızca geçmişe değil, bugüne ve geleceğe de katkı sunduğunu gösteriyor.

Bilimin Işığında 3000 Yıllık Yaş: Lüminesans Tarihlendirme Yöntemi
Ata Ağaç’ın yaşının belirlenmesi, klasik yöntemlerin uygulanamadığı bir durumu temsil ediyor. Ağaç halkalarının sayılması ya da karbon-14 testi gibi yöntemler, ağacın iç kısmının boş olması nedeniyle kullanılamadı. Bu nedenle, Ankara Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü’nden bir ekip, “lüminesans tarihlendirme” adı verilen yenilikçi bir teknikle ağacın kök altındaki toprak katmanlarını inceledi. Sonuçlar, ağacın bu topraklara yaklaşık 3000 yıl önce dikildiğini ortaya koydu. Bu veriler, Ata Ağaç’ı bilimsel olarak da dünyanın en yaşlı meyve veren zeytin ağaçlarından biri yapıyor.

Karya’dan Günümüze Bir Yaşayan Anıt
Milas’ta zeytincilik kültürünün tarihi, Karya uygarlığına kadar uzanıyor. MÖ 7. yüzyıldan itibaren bu topraklarda zeytin yetiştirildiği, hatta işgalci güçlerin halkı cezalandırmak için zeytin ağaçlarını kökünden kestiği rivayet ediliyor. Ata Ağaç’ın tahmini yaşı göz önüne alındığında, onun bu tarihi olaylara da tanıklık etmiş olması muhtemel. Ege, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerini yaşamış bu ağaç, sadece doğa varlığı değil, Milas’ın tarihine tanıklık eden bir canlı arşiv.

Avrupa Konseyi Rotasında Bir Sembol: Kültürel Tanınırlık
Ata Ağaç, Ulu Zeytin Ağaçları Derneği’nin girişimleriyle Avrupa Konseyi’nin Zeytin Ağacı Kültür Rotası’na dahil edildi. Bu, ağacın yalnızca Türkiye değil, Avrupa ölçeğinde de bir kültürel ve tarımsal miras unsuru olarak kabul gördüğünü kanıtlıyor. Aynı zamanda ağacın zeytinyağı, Avrupa Birliği coğrafi işareti alarak uluslararası standartlarda tescillendi.

Zeytinyağından Eğitime: Sosyal Sorumluluk Hikâyesi
Ata Ağaç’tan elde edilen zeytinyağı, her yıl özel şenliklerle hasat ediliyor ve açık artırmalarda satılıyor. Elde edilen gelir, Milas’ın kırsal bölgelerinde yaşayan çocukların eğitimine aktarılıyor. Prof. Dr. Selçuk Aktürk ve Hatice Aktürk öncülüğünde başlatılan “Robotik İlham Projesi” ile bu gelir, çocuklara robotik ve 3D yazıcı eğitimleri sağlamak için kullanılıyor. Ata Ağaç böylece, binlerce yıllık kökleriyle geleceği besliyor.

Bilimin Katkısıyla Evrensel Bir Değer
Ata Ağaç hakkında yayımlanan en önemli bilimsel makale, Journal of Quaternary Science dergisinde 2020 yılında yer aldı. Araştırma, zeytin ağacının yaşını dolaylı biçimde belirlemek amacıyla lüminesans yöntemiyle yapılan ilk çalışmalardan biri olması bakımından önem taşıyor. Araştırmada Milas’ın konumu, Milet ve İasos antik kentleri arasındaki stratejik noktasıyla birlikte değerlendirildi.

Ata Ağaç ve Akdeniz’in Diğer Yaşlı Ağaçlarıyla Karşılaştırma
Ata Ağaç, Girit’teki Vouves zeytin ağacı gibi yaşı 3000-4000 yıl arasında olduğu tahmin edilen diğer ağaçlarla aynı kategoriye yerleştiriliyor. Ancak bilimsel çevrelerde, zeytin ağacının yaşını kesin belirlemenin zorluğu hâlâ tartışma konusu. Yine de elde edilen veriler, Ata Ağaç’ın Akdeniz’in en eski meyve veren ağaçlarından biri olduğunu güçlü biçimde ortaya koyuyor.

Yerel Dernekten Uluslararası Vizyona: Ulu Zeytin Ağaçları Derneği
Ata Ağaç’ın korunması ve tanıtılması amacıyla kurulan Ulu Zeytin Ağaçları Derneği, Milas ve çevresindeki diğer anıtsal zeytin ağaçlarını da kayıt altına alıyor. Dernek, bu mirasın korunması için bilimsel, sosyal ve kültürel projeler yürütüyor. Ata Ağaç markasıyla hem zeytinyağı hem de doğal kozmetik ürünler üretilerek sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlanıyor.

Geçmişten Geleceğe Yaşayan Bir Efsane
Ata Ağaç, yalnızca Milas’ın değil, Anadolu’nun ve tüm Akdeniz’in tarihine gömülü bir canlı müzedir. 3200 yıllık ömrüyle toprağın, insanın, tarımın ve kültürün iç içe geçtiği bir simge hâline gelmiştir. Onu korumak, yalnızca bir ağacı değil, binlerce yıllık bir belleği de yaşatmak anlamına gelir.