Göcek’te Dünyanın İlk Yüzer Atık Su Arıtma Tesisi

Dünyanın ilk yenilikçi yüzer atık su kabul ve arıtma tesisi Göcek koylarında hizmet vermeye başladı. Tesis, deniz ve kıyı alanlarının korunması için denizcilik atıklarının kaynağında bertarafını sağlayarak Türkiye’nin kıyı ve koylarındaki deniz araçlarından kaynaklı deniz kirliliğini kaynağında önlemeyi amaçlıyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Ar-Ge projesi olan yüzer atık su ve arıtma tesisi, teknelerdeki atık suları alabilmekte ve aynı noktada bu atık suları yüksek kalitede ileri teknoloji ile arıtabiliyor. Bakanlığın ‘Denizcilik Atıklar Uygulaması’na kayıtlı olan sistem, atık suyunu veren teknelerin mavi kartlarına atık su bilgilerini işleyerek belge verebiliyor. Tesis Fethiye Göcek Körfezi Kille koyunda konumlanırken, 1 yıldır hizmet veriyor.
Dünyada ilk kez yapılan bu tesisin kapasitesi günde 16 metreküp olmasına rağmen, esnek tasarımda yapılan teknolojinin günlük kapasitesi 100 metreküp atık su kabulüne kadar çıkabiliyor. Tesis saatte 15 ila 20 teknenin atık suyunu alarak arıtıyor. Sistemin içerisinde bulunan özel filtreler sayesinde teknelerin atık sularından gelecek olan mikro plastikler de elimine ediliyor.
Tekneler atık sularını vermek için seyir rotalarından çıkarak koy veya Körfez içerisindeki atık verme istasyonlarına gitmek zorunda oldukları ve gidip-gelmek zorunda oldukları için yol kat ediyor. Bu sırada teknenin büyüklüğüne göre saatte 100 ila 250 litre yakıt yakarak atık su vermeden kaynaklı ilave karbondioksit emisyonuna sebep oluyor. Bakanlığı AR-GE projesinin hayata geçirilmesi ile tesisler gemilerin seyir yoluna yakın noktalara konacağı için atık su vermeden kaynaklı ilave karbondioksit emisyonlarını sıfırlanıyor.
Yüzer iskele üzerinde bulunan güçlü pompa sayesinde bir teknenin ortalamama tüm atık suyu 4 dakika içerisinde alınabiliyor. Üzerinde bulunan ekipmanlarla karadan hiçbir şekilde bağlantısı olmadan kendi kendine yetebilen yüzen atık su kabul ve arıtma tesisi temiz enerji ile çalışabiliyor. Projede, İnşaat mühendisleri, denizcilik (oşinografi) uzmanı, çevre mühendisi, arıtma teknolojisi uzmanı, yazılım ve bilgisayar uzmanı görev aldı.
1480 kilometre kıyı uzunluğu ile Türkiye’nin en uzun kıyılarına sahip Muğla’daki koylarda en az 50 adet, Türkiye genelinde ise 300’ün üzerinde noktada bu tesise ihtiyaç olduğu belirlendi. Kurulacak tesisler ile hem ekonomiye, hem çevreye, hem de zaman açısından büyük avantajlar sağlaması bekleniyor.
Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın başlattığı ‘Sıfır atık’ projesinin mavi vatanda da uygulanabileceği açıklanırken, böylesi büyük bir projenin Türkiye’ye kazandırılması için Emine Erdoğan’ın projeyi sahiplenmesinin ve desteğinin çok önemli olduğu vurgulandı.
Yüzer atık arıtma tesisinden faydalanan tekne kaptanı Efe Akdayıoğlu, “Bize hem zaman açısından, hem de ekonomik açıdan faydası var. Bu tesis hiçbir ülkede yok. Değişik bir sistem var ve daha sağlıklı, daha iyi” dedi.
Atık Tesisi İstasyon Sorumlusu Mehmet Eksin, yerli ve yabancı teknelerin atık su için tesise geldiğini belirterek, “Buraya gelen müşterilerin çoğunluğu yabancı. Yabancıların hayranlıkla baktığı, Türkler de yeni yeni keşfediyor. Yabancılar bu sistem hakkında Avrupa’da ve Türkiye’de geç bile kalındığını söylüyorlar. Gelen tekneler o kadar çok memnun ki gelen tekrar geliyor. Sıfır bir tesis. Türk kaptanlar bu sistemin bu bölgede az olduğunu, yetmediğini, teknelerin Göcek’e gidişi-gelişi, Göcek’in çok uzak olduğunu, illegal iş yapmak istemediklerini, bu sistemin ve istasyonların çoğaltılmasını istiyorlar” dedi.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı Başkanı, Doç. Dr. Çağdaş Gönen, “Bu platform Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bir AR-GE projesi. Proje çerçevesinde yüzen bir tesiste teknelerden, gemilerden atık suyu kabul ediyoruz. Aynı zamanda bu noktada atık suyu arıtabiliyoruz. Bu tesis 4 metre en, 20 metre uzunlukta ve karadan bağımsız olarak kendi kendine yeterek arıtma işlemini yapabilen bir tesistir. Tesiste ortalama bir tekne 7-10 dakika arasında atık suyunu kolaylıkla verebiliyor. Şu anda kapasitesi günde 16 metreküp. Ama ihtiyaca göre bu kapasiteyi 50 hatta günde 100 metreküp teknelerden alacak atık suyu arıtacak şekilde tasarlanabilmektedir. Ayrıca temiz enerji ile çalışabilecek şekilde ekipmanlarla donatılmıştır ve güneş enerjisi ile kendi enerjisini üreterek çalışabilen bir performansa sahiptir. Diğer bir özelliği arıtma teknolojisi olarak içeresinde ileri bir teknoloji kullandık. Bu teknoloji sayesinde teknelerin atık sularındaki mikroplastikler de elimine edilerek denize karışması engellenmektedir. Bu yüzen platformlar gemilerin teknelerin seyir rotalarına yakın yerlere yerleştirildiğinde gemilerden atık vermek için kaynaklı emisyonlar sıfırlanmış olacaktır. Bu üzerinde durduğumuz platform dünyada ilk ve tek yüzen atık su kabul ve arıtma tesisi olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bunu farklı interdisiplinler mühendislikleri bir araya getirerek yaptık. Burada inşaat mühendisleri, denizcilik uzmanları, arıtım uzmanları ve hatta imalat uzmanlarının tamamını bir araya getirdik”
Gönen, sistemin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği ile Sahil Güvenlik atık alım sistemine bağlı olduğunu belirterek, “Bu tesisin diğer bir özelliği ise Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın denizcilik atıkları uygulamasına kayıtlı bir sistemdir. Yani tekneler gelip atık suyunu buraya verdiklerinde biz buradan Bakanlığın sistemine kaydettiğimiz için hem bakanlık hem Sahil Güvenlik teknenin atık suyu verdiğini sistemlerinden rahatlıkla görebilmektedir” dedi.
Yüzer atık su arıtma tesisi projesinin Türkiye’de karada uygulanan sıfır atık projesinin denizlerde de uygulanabileceğini belirten Doç. Dr. Gönen, “Cumhurbaşkanımızın eşleri Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi dünyaya örnek olacak bir çevre projesine, yani sıfır atık projesine ülkemizde himaye etmiştir ve bu proje hem ülkemizde uygulanabilir olmuştur ve hem de dünyada çok ses getirmiştir. Bu AR-GE projesi de Türkiye’de uygulanan sıfır atık projesinin denizlerdeki ayağını oluşturabilecek güce sahiptir. Bu tesis ile kabaca bir hesap yapıldığında Muğla ilinde 50 tane, Türkiye genelinde ise 500 taneye kadar konulabilecek bir potansiyelimiz ortadır. Bu AR-GE projesine Avrupa Birliğindeki bazı fon kaynaklarına anlattığımızda gerçekten fonlanabileceğini gördük. Bu büyük rakamlar. Bu projenin hayat bulabilmesi için Sayın Emine Erdoğan Hanımefendinin desteğinin ve himayesinin olduğunu söyleyebilirim” dedi.